يك سالگی تا 18 ماهگی ؛ رشد مهارت‌های حرکتی
در این سن کودکان کمی استقلال بیشتری از خود دارند، راه می‌روند، دوست دارند خودشان غذا بخورند و می‌توانند چند کلمه‌ای را صحبت کنند. حتی اگر در این کار خیلی موفق نباشند تلاش کردن را دوست دارند. دراین دوران ریخت‌وپاش‌های کودک برای مادر زحمت زیادی را به بار می‌آورد. بیشتر غذایی را که در دهان‌شان می‌گذارند در اطراف خود می‌ریزند. برای این‌که به کودک خود کمک کنیم در مهارت‌های دستی خود پیشرفت کند می‌توانیم غذاهای نیمه جامد برایش درست کنیم تا غذا به قاشق بچسپد و کمتر بریزد.
در این سن کودکان از پرت کردن اشیا لذت می‌برند و دوست دارند نتیجه پرت کردن تمام اشیا را ببینند. برای همراهی کودک در این تجربه می‌توانیم تمام وسایلی که در اختیار او قرار می‌دهیم با تصور این‌که امکان دارد هر لحظه به گوشه‌ای از خانه پرتاب شود انتخاب کنیم. بهتر است اسباب بازی و ظرف‌های پلاستیکی و نرم را در اختیار او قرار دهیم.
هر چقدر کودک به 18 ماهگی نزدیک‌تر می‌شود، تسلطش روی اندام‌های حرکتی خود یعنی دست‌ها و پاها بیشتر می‌شود و قادر است کنترل بیشتری روی راه رفتن و برداشتن و گذاشتن اشیا داشته باشد. برای تقویت تمرکز کودک روی حرکات خود می‌توانیم از پازل‌های مکعبی استفاده کنیم.
کتاب از دیگر ابزارهای تقویتی هوش و حرکت کودک است. آشناکردن کودک با کتاب یکی از مهم‌ترین کارهایی است که مادر می‌تواند انجام دهد. ورق زدن کتاب باعث تقویت حرکات ظریف دست کودک می‌شود و در کنار آن فکر و هوش کودک را نیز درگیر خود می‌کند.
رشد مهارت‌های اجتماعی
تغییرات رفتاری و اجتماعی زیادی را در این دوران از رشد کودک شاهد هستیم. چون دیگر می‌توانند اجتماع را بیشتر بشناسند و از معاشرت کردن بیشتر از قبل لذت می‌برند. از غریبه‌ها فراری‌اند اما دوست دارند در هر جمعی که هستند در مرکز دید و توجه قرار گیرند. می‌توانند چند کلمه با مفهوم را بیان کنند و این می‌تواند شروع خوبی برای برقراری ارتباط کلامی باشد.
دوست دارند در کارهای روزمره مداخله کنند، شروع به کمک کردن در پوشیدن و درآوردن لباس‌های خود می‌کنند. معمولا این کار از درآوردن جوراب و کلاه شروع می‌شود. به‌خصوص درآوردن جوراب!
یکی دیگر از تغییرات دلنشین کودکان در این سن ابراز احساسات آن‌هاست. در این سن کودک احساسات خود را به اسباب بازی‌ها (بيشتر خرس و عروسک...) بیان می‌کند. به کودکان دیگر بیشتر از قبل توجه می‌کنند و دوست‌یابی را دوست دارد چراکه به خاطر لذتی که از معاشرت شما کسب می‌کند، انگیزه لازم برای برقراری روابط دوستانه با دیگران را پیدا و به‌دست می‌آورد.
رشد مهارت‌های گفتاری
همان‌طور که قبلا اشاره شد کودک در این سن قادر است دو یا کلمات بیشتر را خیلی واضح بیان کند. رشد گفتار در کودکان بسیار متفاوت است و قابل مقایسه با یکدیگر نیست. ممکن است کودکی در سن هيجده ماهگی به صورت کامل صحبت کند و کودکی دیگر تنها چند کلمه را بگوید؛ این تفاوت اصلا جای نگرانی ندارد. مادر می‌تواند با صحبت کردن و تکرار کلمات ذهن کودک را درگیر کند.
تجربه من می‌گوید که صحبت کردن مادر با کودک بیشتر از هر چیز دیگر می‌تواند در رشد گفتاری کودک تاثیر بگذارد. مانند شعر خواندن قصه خواندن یا شمردن اعداد...
18 ماهگی تا دو سالگی؛ رشد مهارت‌های حرکتی
از هيجده ماهگی به بعد رشد حرکتی کودک کامل‌تر می‌شود. کودک شروع به دویدن می‌کند، می‌تواند با کمی کمک از پله‌ها بالا و پایین برود، در پارک می‌تواند بدون کمک والدین از پله‌های سرسره بالا برود.
در این سن کودک می‌تواند مداد در دست خود بگیرد و به صورت هدفمند روی کاغذ بکشد. می‌تواند زیپ لباس خود را باز و بسته کند، در بطری شل را باز کند، اگر قدش به دستگیره در برسد قادر است در را باز کند و ... برای تشویق کودک می‌توانیم پوشیدن لباس‌های آسان مانند جوراب، دستکش و کلاه را به او واگذار کنیم. همچنین اسباب‌بازی‌هایی که قابلیت چفت شدن دارند، مانند ساختمان‌سازی یا آجره فراهم کنیم.
رشد مهارت‌های اجتماعی
در این سن کودک با انجام کارهای ممنوعه سعی در جلب توجه والدین و حتی دیگران به خود را دارد. می‌توانیم او را با کودکان دیگر درگیر کنیم تا با آن‌ها بازی کند. انواع اسباب بازی‌ها را در اختیار آن‌ها قرار دهیم. با دقت موفقیت‌های کودک خود را ببینیم و او را تشویق کنیم. در این سن کودکان حس خودخواهی زیادی دارند و دوست ندارند اسباب‌بازی خود را به همبازی خود بدهند! برای یاد دادن مشارکت به کودک می‌توانیم بازی‌های گروهی انجام بدهیم و وسایل بازی را بین همه به‌طور مشخص تقسیم کنیم.
رشد مهارت‌های گفتاری
در این سن کودک هر روز به تعداد کلمه‌هایی که می‌گوید اضافه می‌کند و هر چقدر به دو سالگی نزدیک‌تر می‌شود می‌تواند جملات دو کلمه‌ای یا سه کلمه‌ای بسازد. کودک به این طریق می‌تواند ارتباط اجتماعی بهتری داشته باشد و نیازهای خود را به اطرفیانش بگوید. بدین صورت در جمع‌های آشنا (خانواده و دوستان نزدیک که بیشتر ملاقات‌شان می‌کند) در نوبت خود صحبت کند و هر آنچه را که بلد است بیان می‌کند تا مورد تشویق قرار بگیرد. هر چقدر کودکان را تشویق کنیم بیشتر شاهد پیشرفت‌شان هستیم.
از زمانی‌که کودک شروع به جمله‌سازی می‌کند (حتی دو کلمه‌ای) می‌توانیم صفات را در صحبت‌هایمان به کار ببریم مانند خوب، بد، زیبا، زشت، بزرگ، کوچک، کوتاه ، بلند و ... این صفات را می‌توانیم با تصویر نشان دهیم تا کودک مفاهیم کلمات را یاد گیرد. کلمات دیگری چون بالا، پایین، زیر، رو و ... نیز جز کلمات مفهومی است که کودک باید در عمل مفهوم کلمه را یاد بگیرد تا بتواند در جای مناسب به کار ببرد.
دوسالگی تا سه سالگی؛ رشد مهارت‌های حرکتی
در سن دو تا دو سال و نیمگی سه چرخه می‌تواند یک چالش بزرگ برای کودکان باشد ولی هر چقدر به سه سالگی خود نزدیک می‌شود چالش‌ها پیچیده‌تر می‌شود. پریدن و لی‌لی رفتن یکی از بازی‌های پر نشاط برایشان محسوب می‌شود. راه رفتن کودک تا سه سالگی به تکامل می‌رسد و کودک می‌تواند سرعت راه رفتن و دویدن خود را کنترل کند. می‌تواند به سرعت بدود و به محض احساس خطر بایستد.
مهارت حرکت دست کودک نیز به پیشرفت خود ادامه می‌دهد و کار ریز برایش حکم چالش بزرگ را دارد. برای تقویت مهارت دست، کودک می‌تواند دکمه‌ای را که محل آن مناسب باشد و سوراخ دکمه شل را ببندد. نقاشی کردن نیز از دیگر برنامه‌های بسیار مفید و کاربردی است. بازی با اسباب‌بازی‌هایی نظیر اسباب‌بازی‌های ساختمانی و ساخت مدل‌های پیچیده‌تر عضلات دست را تقویت می‌کند.
رشد مهارت‌های اجتماعی
اوج خودخواهی کودکان بین دو تا دو سال و نیمگی است. در این سن از مشارکت با بقیه اکراه دارند و احساس رقابت درون‌شان دیده می‌شود. کودک در این سن می‌خواهد خواسته‌های خود را به اطرافیانش تحمیل کند ولی در عین حال دوست دارد تا بزرگ‌ترها تاییدش کنند. می‌خواهد با بد اخلاقی کردن واکنش نشان دهد که تجربه به من ثابت کرده بهتر است رفتارش را نادیده بگیریم.
در این دوره کودک نه نوزاد و کوچک است و نه به اندازه کافی بزرگ شده است ولی قادر است بسیاری از مفاهیم را درک کند، می‌توانیم آموزش‌های رفتارهای مؤدبانه و احترام به مالکیت اشخاص را شروع کنیم. برای ایمنی کودک یعنی در مقابل کارهایی که برایش خطرناک است قاطع عمل کنیم تا متوجه ممنوعیت آن شود.
یکی از بهترين راه‌های کنترل خودخواهی کودک بازی‌های گروهی با هم سن و سال‌هایش است. درحالی‌که هنوز برای خواسته‌های خود ارزش ویژه‌ای قائل است و برایشان می‌جنگد ممکن است کار اشتباهی انجام دهد و همزمان در هنگام توضیح به والدین واقعیت را بگوید. بهتر است کودک را برای گفتن واقعیت تشویق کنیم حتی اگر واقعیت اشتباه خودش است! و هرگز او را برای راستگویی تنبیه نکنیم.
رشد مهارت‌های گفتاری
کودک می‌تواند کاملا خواسته‌های خود را بیان کند حتی گاهی خودش قصه بسازد و آن را تعریف کند، شاید قصه فقط چند کلمه باشد ولی یک آغاز و پایان دارد و مفهومی درون قصه است. به این ترتیب می‌توانیم راحت‌تر ذهن کودک خود را بخوانیم و ارتباط نزدیک‌تری با او برقرار کنیم. قصه‌ها و کلمات جدید برایشان هیجان‌انگیز است و دوست دارند شعر بخوانند حرف‌های جدید بزنند و شاهد نگاه‌های متعجب و خوشحال اطرافیان باشند.
